Tüp bebek tedavisi ile başarı maalesef %100 değil. En iyi koşullarda bile %35-40 olasılıkla sağlıklı doğum elde ediliyor. Peki, başarısız tüp bebek denemesi olan çiftler nasıl bir yol izlemeli? Tüp bebek tedavisi, maddi-manevi zorlu bir süreç. Beklentilerin yüksek olduğu ancak olumsuz sonuç alındığında derin hayal kırıklıklarının olduğu bir süreç. Bu süreçte doğru tespit yapmak, çiftleri anlamak, süreci gözden geçirmek, kişilere özel nelerin yapılabileceğini değerlendirmek, maliyet ön planda en etkili tedavi seçeneğini önermek tüp bebek merkezlerinin en önemli görevleri olmalı.
Öncelikle, olumsuz sonuçlanmış tedavi sürecini analiz etmek çok önemli. Özellikle kendi merkezimiz dışında yapılmış tedavilerde bu sürece hakim olmak daha da önemli. Niye tüp bebek yapıldı? Toplamda kaç kere tüp bebek tedavisi yapıldı? Ek hastalık var mıydı? Başlangıç tetkikleri yapıldı mı? Ne zaman başlandı? Kaç yumurta alındı? Döllenme oldu mu? Gelişen embriyo kaliteleri nasıl? Transfer kolay oldu mu? Bu sorulara cevap almak çok önemlidir.
Özellikle, 2’den fazla başarısız tüp bebek denemesi olan çiftlerde, yeni tedavi öncesi hangi özel tetkikler istenebilir?
Öncelikle başlangıç tetkiklerini gözden geçirmek ve açlık şekeri-tiroid gibi temel testlere bakmakta yarar var. Yumurta rezervini ortaya koymak ve semen analizini tekrarlamak gerekli. Bunlardan sonra;
- Karı-koca kandan bakılacak genetik analiz
- Sperm DNA hasar testi
- Rahim içini değerlendirmek için ofis histeroskopi işlemi
- Bakılmadı ise tüplerin durumu için rahim filmi
Bütün bu tetkiklerden sonra, yeni bir tedavi planı öncesinde çiftler ile ne gibi yeni tekniklerin olduğu, hangi ek tedavilerin kullanılacağı mutlaka tartışılmalıdır.
Tekrarlayan tüp bebek başarısızlığı olan çiftlerde, ek hangi tedaviler önerilebilir?
Önceki denemedeki tedavi şekli bize yol gösterici olabilir. Tedavi protokollerinde değişiklik yapılabilir. Uygulanabilecek tedaviler arasında:
- İğnesiz tüp bebek uygulamaları-doğal tüp bebek
- Ko-kültür işlemi
- Embriyoya lazer ile delik açma
- Rahim dokusuna çizik atma (scratching)
- Pre-implantasyon genetik tarama (genetikli tüp bebek) işlemi
- Bağışıklık sistemi üzerine etkili birtakım tedaviler
Daha önceki başarısız denemede, KALİTESİ KÖTÜ embriyo verilmiş ise, embriyo kalitesini artırıcı işlemlere yönelmek doğru olacaktır. Bu durumda, fazla sayıda yumurta geliştirmek, özel çatlatma programı uygulamak, sperm seçimini iyi yapmak, döllenmeyi en iyi şekilde sağlamak ve en iyi embriyoyu seçmek doğru olacaktır.
Sperm seçimi için: IMSI tekniği, PICSI tekniği, chip tekniği kullanılabilir.
Ko-kültür denilen ve anne adayından alınan kan ile embriyoların bir araya getirilmesi tekniği de önerilen yöntemler arasındadır.
Embriyo zarına lazer ile delik açılması da tutunmaya yardımcı olabilen işlemlerden biridir.
Daha önceki denemelerde en az 2 adet KALİTESİ İYİ embriyolar verildi ise, bu durumda öncelikle rahim içerisinde bir sorun olup olmadığını anlamak için rahim filmi veya ofis histeroskopi işlemi önerilebilir. Rahim içinde sorun yok ise, embriyoların transfer edilmeden önce genetiklerine bakılarak ayıklanması ve sadece sağlıklı genetiği olan embriyoların, sağlıksız olanlardan ayıklanıp transfer edilmesi işlemi yani pre-implantasyon genetik tarama işlemi önerilebilir. Genetik tarama aşamaları şunlardır:
- Günlük iğneler ile yumurta büyütme
- Yumurtaların toplanması
- Toplanan yumurtaların laboratuarda seçilmiş spermler ile döllenmesi
- Döllenmiş yumurtalardan embriyo elde edilmesi
- Özellikle 5.gün embriyolarından özel biyopsi ile hücre alınması ve genetik teste gönderilmesi (Yeni nesil sekanslama-yüksek çözünürlüklü NGS tekniği)
- Tüm embriyoların dondurulması
- Genetik sonuçların alınmasını takiben sağlıklı embriyoların çözülüp, hormonlar ile hazırlanmış rahim içerisine transferi
PGT yani genetikli tüp bebek işleminde, genellikle dondurulmuş ve çözülmüş embriyolar ile yapılmaktadır. Bu embriyoların donma-çözme sonrası hasarlanması mümkün olmakla birlikte bu risk çok çok azdır. Genetiği sağlıklı bir embriyonun rahime tutunma olasılığı, genetiğine bakılmadan verilen bir embriyoya göre daha yüksektir.
