Menopoz
Menopoz Ne Demektir?
Menopoz son görülen adet demektir. Bu olaya gelinen süreç: Menopoz öncesi dönem-menopoz-menopoz sonrası dönem olarak üç bölümde incelenir. Özellikle menopoza gidiş sürecinde peri menopoz denilen yani birtakım hormon değişikliklerinin olduğu, adet düzensizliklerinin başladığı dönem başlar. Bu geçiş süreci ortalama 6 ay-1 yıl kadar sürer ve sonrasında menopoz oluşur. Menopoz sonrası dönem ise vücutta yumurtalıklardan östrojen hormonu‘nun üretilememesi ve bu östrojenin eksikliğine bağlı bir takım bulguların karşımıza çıktığı dönemdir.
Menopoz Sonrası Hangi Bulgular Oluşur?
En önemli bulgular ateş-sıcak basmaları, duygu durum değişiklikleri, iştah değişiklikleri, uyku bozukluklari, vajinal kuruluk, sırt bel eklem ağrıları ve daha ilerleyen dönemde ise yine östrojen yoksunluğuna bağlı kemik erimesi-osteoporoz ve koroner kalp hastalıkları olarak sayılabilir.
Menopoz Yaşı Kaçtır?
Menopoz yaşı dünyada ve Türkiye’de değişkenlik göstermekle birlikte ortalama 46-47 olarak hesaplanmaktadır. Aslında menopoz sonrası dönemde görülen östrojen eksikliğinin nedeni yumurtalıklarıdaki yumurta rezervinin bitmiş olmasıdır. Menopoz tanısı kanda bakılan bir takım hormonlar ile konulur özellikle FSH hormonunun seviyesinin 20 IU/L nin üzerinde olması ile tanı konulur. Aynı zamanda AMH nin de düşük seviyelerde olması bize menopoz hakkında ipucu verebilir.
Menopoz Tedavisi Var mı?
Menopoza girmemek için maalesef bir tedavi yok. Ancak menopoz sonrası tedaviler ile yaşam kalitesini artırma mümkün. Özellikle hormon desteği verilerek: vajinal kuruluk, ateş basmaları ve kemik erimesinin önüne geçilmesi çok önemlidir. Menopozda beslenme de çok önemlidir. Günlük 1gr kalsiyum desteği, süt, peynir, yoğurt tüketiminin artırılması, egzersiz mutlaka yapılmalıdır.
Menopoz Sonrasında Kontroller Önemli mi?
Menopoz sonrasında jinekolojik rutin takipler oldukça önemlidir. Eğer menopoz sonrası kadının hormon kullanmasına bir engel yoksa menopoz sonrası dönemde östrojen eksikliğinin tedavisi verilebilir. Buna hormon replasman tedavisi (HRT) adı verilir. Hormon replasmanına menopozdan hemen sonra başlamak en önemli konudur. Düşük doz östrojen içerikli ilaçlar tercih edilirler ve yan etki durumlarına göre de 1-5 yıl kadar kullanımları önerilebilmektedir.
Kimlere Hormon Replasmanı Verilebilir?
Obezitesi olmayan, inme-felç gibi pıhtılaşmaya meyilli bir kalıtsal hastalığı olmayan, memede kist-kitle bulgusu olmayan, meme kanseri öyküsü bulunmayan, karaciğer-safra hastalığı olmayan, kan yağları müsait olan kişilere HRT başlanabilir. HRT verilmesi ile kemik sağlığı, koroner damar sağlığı uzun dönemde korunabilir. Ancak hormon tedavisinin uzun dönem kullanımının da özellikle inme riski ve meme kanseri sıklığını artırdığına dair veriler bulunmaktadır.
Menopoz Sonrası Rutin Kontrollerde Neler Yapılır?
Menopoz sonrası dönemde rutin jinekolojik kontroller çok önemlidir. Özellikle yılda bir yapılması gereken tetkikler vardır bunlar genel kan tetkikleri, böbrek ve karaciğer testleri, tiroid hormonları, idrar tetkikleri, üç yılda bir bakılacak olan rahim ağzı kanseri taraması (PAP smear) testleri, yine iki yılda bir mamografi, yıllık meme Ultrasonu, iki ila dört yılda bir risk faktörlerine göre değişken olmakla birlikte kemik mineral yoğunluğu (KMD) istenmelidir. Özellikle kanser ile mücadele çok önemlidir. Erken tanı imkanı olan rahim ağzı, kolon, akciğer gibi kanserlerin ileri yaşlarda mutlaka taranması gereklidir. Menopoz sonrasında başta meme kanseri olmak üzere tüm kanserlerin taraması yapılmalıdır.
Menopoz Sonrası Beslenme ve Yaşam Tarzı Nasıl Olmalı?
Menopoz sonrasında, özellikle metabolik faaliyetlerde yavaşlama olacağından kilo almaya yatkınlık meydana gelecektir. Özellikle kalsiyum ve D vitamininden zengin beslenme çok önemlidir. Peynir-süt-yoğurt ürünlerinin tüketimi, sigaranın kesilmesi, günlük en az 40 dk yürüyüş yapmak, hafif egzersiz, karbonhidrattan fakir beslenme programı önerilen yaşam biçimidir.
