Özellikle 30’lu yaşlardaki kadınlarda daha sık görülen endometriozis hastalığı aslında halen tam olarak açıklanabilmiş değil. Günümüzde gelişen teknoloji ile daha sık saptanan endometriozis farklı şekillerde karşımıza çıkabilir. Genetik alt yapısının olduğunu bildiğimiz bu hastalık, özellikle ileri evrelerinde hayatı çekilmez hale getirebiliyor. Ufuk Üniversitesi Tıp Fakültesi Kadın Hastalıkları ve Doğum Anabilim Dalından Prof. Dr. Emre Pabuçcu, endometriozis ve çikolata kistleri hakkında kısa bilgilendirmelerde bulundu.
Çikolata kistleri ve endometriozis aynı hastalık mı?
Aslında evet. Endometriozis, toplumda her 10 kadından 1’inde izlenebilen, kadında çeşitli dokularda tutulum yapabilen, kronik ve hayat standartlarını düşüren bir hastalıktır. Bu hastalık, aynı tümörlerde olduğu gibi yayılabiliyor ve böylece evresi de artıyor. Ancak şu konuyu açıklayalım, bu hastalık bir kanser değil. Çikolata kistleri ise bu hastalığın ileri evrelerinde yumurtalıklarda görülen hali. Tek veya 2 taraflı olabiliyor.
Hiçbir sorun çıkarmayacağı gibi, şiddetli kasık ağrıları, bulantı, karın ağrıları, adet dönemlerinde şiddetli ağrılar ve kısırlık sebebi olarak karşımıza çıkabilir. Ağrının yanında, kısırlık nedenleri arasında da sayılmaktadır. Özellikle büyük kistler, yumurtalığı kendi etraflarında döndürüp kan akımlarını bozabilir veya patlayarak acil bir durum yaratabilir.
Bu kistleri ne zaman tedavi etmek gerekli? Hangi yöntemler kullanılıyor?
Çikolata kistleri, özellikle tek taraflı ve çok ağrılı olduğunda boyutlarına bakılarak ameliyat kararı verilebilir. Yine genç hasta, iyi yumurta rezervi ve boyutça büyüklük varsa ameliyat planı yapılabilir. Genellikle laparoskopi yani kapalı ameliyat öneriyoruz. Bu kararı verirken over rezervine bakmak çok önemli. Eğer rezerv az ise ki bundan kastımız AMH değerinin <1ng/ml olmasıdır, ameliyat kararını tekrar gözden geçirmek lazım. Çünkü en usta ellerde bile ameliyat sonrası rezervde azalma olmakta. Bu da erken menopoz riskini taşıyor. Özellikle 2 taraflı-büyük kistlerin varlığında ve daha önce geçirilmiş cerrahi varsa ameliyat riskli.
Çikolata kistlerinin ilaç ile tedavisi mümkün mü?
Evet. Bu kistler, bazı durumlarda 3-6 aylık sürelerde hormonlar ile tedavi edilebilmekte. Özellikle adet dönemlerinde şiddetli ve dirençli ağrı tarif eden kadınlarda cerrahi planı yapılmayacak ise hormonlar ile kistler baskı altına alınabilir.
Bu kisti olan kadınlar çocuk sahibi olabilir mi?
Evet olabilir. Önemli olan yumurtalık rezervi ve tüplerin durumudur. Rezervi iyi ve tüpleri açık olan bir kadın kendiliğinden gebe kalabilir. Eğer ameliyat planı varsa, özellikle ileri evrelerde ilk 1 yılda yine kendiliğinden gebelik izlenebilir.
Ne Zaman Tüp Bebek Önerirsiniz?
Tüp bebek çok etkili bir tedavi şekli ancak herkese her zaman önermek doğru değil. Tüp bebek kararı vermek için şu 4 konu çok önemli:
- Kadın yaşı,
- Over rezervi,
- Evlilik süresi,
- Sperm özellikleri.
Kadın yaşı >38 ise, rezerv sınırda ise, 2 taraflı kist var ise, tüpler tıkalı ise ve sperm sayısı az ise vakit kaybetmeden tüp bebek tedavisine geçmek gerekmektedir.
Not: Laparoskopik cerrahi işlemler, T.C. Sağlık Bakanlığınca onaylı anlaşmalı kurumlarda yapılmaktadır.
